از نظر زیبایی شناسی مهمترین خصوصیت صورت زیبا وجود هماهنگی و تقارن چه بین اجزای آن مثل بینی، چشم، بینی گونه و… و چه بین دو نیمه راست و چپ آن می‌باشد. در این میان بینی به عنوان عضوی برجسته که در مرکز صورت قرار گرفته اهمیتی انکار ناپذیر داشته و هر چه از تقارن بیشتری برخوردار باشد به صورت جلوه‌ای زیباتر میبخشد. در نمای روبرو (مستقیم) مهمترین خصوصیت بینی صاف بودن آن است و چنانچه حتی اندکی به طرفی کج بوده یا پیچ خورده باشد نظر بیننده را به خود جلب نموده و در حقیقت با خارج کردن صورت از تقارن هماهنگی و زیبایی آن را کم میکند.
چنانچه بینی نسبت به محور طولی یعنی خطی فرضی که از بالا به پایین وصل شده و صورت را به دو نیمه چپ و راست تقسیم میکند زاویه داشته باشد، آن بینی را کج می‌گوییم. در بینی پیچ خورده، قسمتی یا قسمت‌هایی از آن انحراف دارد و ممکن است که حالت کمانی یا سینوسی داشته باشد.
گاهی اوقات به دلیل ضربه، ممکن است یک طرف بینی فرورفته شود و بینی کج به‌نظر برسد، ولی در حقیقت انحرافی وجود نداشته باشد. بعضی اوقات هم یک طرف صورت نسبت به سمت مقابل از تکامل کمتری برخوردار بوده و کوچکتر است. در این حالت هم بینی کج بنظر می‌رسد.
علت کجی یا پیچ‌خوردگی بینی چیست؟
دو علت مهم یکی ضربه و یکی مسئله وارثت است. در بینی‌هایی که علت ارثی است، به‌دلیل ژنتیک هماهنگی بین مرکز رشد استخوان و غضروف بهم خرده و در سنین رشد بینی کج میشود. در این نوع معمولا بینی به یک سمت کج شده و کمتر پیچ و تاب در آن می‌بینیم.
ضربه مهمترین و شایعترین علت است. از بدو تولد بینی در معرض ضربه می‌باشد. کودکان در سنین مختلف مکرراً دچار ضربه به صورت و بینی میشوند. با توجه به اینکه استخوان بینی همانند دیگر استخوانهای بدن در کودکان نرم‌تر از بزرگسالان است، ممکن است ضربه باعث شکستگی کامل آن نشده و تنها ایجاد ترک خوردگی نماید که نه در معاینه و نه در رادیوگرافی مشخص نشود. در این حالت به دلیل امکان صدمه به مرکز رشد استخوان و غضروف اختلال در تکامل آنها اختلال ایجاد شده و در زمان بلوغ خود را به شکل کجی و پیچ خوردگی نشان میدهد. ضربه در بزرگسالان ایجاد شکستگی و انحراف میکند ولی به دلیل پایان یافتن رشد استخوان و غضروف اختلالات کمتری ایجاد میکند.
از علل نادر کجی بینی میتوان از بعضی بیماری‌ها مثل سل، جذام و یا مصرف برخی مواد مثل کوکایین نام برد که با از بین بردن قسمتی از استخوان یا غضروف میتوانند بینی را کج کنند.
آیا به‌دنبال ضربه ممکن است دیگر نقاط بینی هم دچار مشکل شوند؟
در بینی‌‌های کج و یا پیچ خورده ، تقریبا تمامی اجزا بینی تحت تاثیر قرار گرفته و در آنها کجی و عدم تقارن وجود دارد، استخوان، غضروف و حتی بافت نرم و پوست هم مستثنی نیستند. در این بین تیغه میانی بینی از همه بیشتر دچار اشکال میشود. این تیغه که بینی را به دو نیمه تقسیم میکند نقش مهمی در استحکام و شکل گرفتن ظاهر بینی دارد. چنانچه آسیب ببیند علاوه بر اینکه تنفس را دچار مشکل میکند ممکن است ایجاد فرورفتگی در پشت بینی و یا افتادگی نوک آن گردد. غضروف‌های دیگر مثل غضروف کناری و نوک بینی نیز از این صدمات مصون نیستند.
این بیماران چه علائمی دارند؟
یکی از مهمترین شکایت آنها اختلال در تنفس است که میتواند ایجاد خشکی دهان، ناراحتی مجاری تحتانی تنفسی، سردرد، خونریزی، خرخر شبانه و یا سینوزیت شود. از نظر ظاهری نیز علاوه بر کجی یا پیچ خوردگی، افتادگی نوک بینی در اغلب موارد وجود دارد.
در مراحل تشخیصی به چه نکات دیگری توجه می‌کنید؟
در اکثر موارد تشخیص به سادگی امکان پذیر است ولی گاهی نیاز به گرفتن رادیوگرافی یا سی تی اسکن است. در کودکان باید دقت بسیاری صورت پذیرد چون در برخی از آنان تشخیص مشکل است. در معاینات حتما باید توجه ویژه‌ای به داخل بینی و اشکالاتی همچون انحراف تیغه میانی و سینوزیت داشته باشیم. به‌علاوه ترکیب کلی صورت و ناهنجاری‌ها و عدم تقارن آن باید مد نظر قرار گیرد.
درمان چگونه است؟
درمان کجی و پیچ خوردگی تنها جراحیست. در کجی‌هایی که به‌دنبال ضربه حاد ایجاد شده باشند، معمولا جا اندازی و گچ گرفتن کافیست ولی صاف کردن یک بینی کج که زمانی طولانی از آن گذشته باشد از موارد مشکل رینوپلاستی است. هدف از جراحی در این بیماران بهبود بخشیدن تنفس و ظاهر بینی است. جراح باتجربه ابتدا آنالیز دقیقی از اوضاع خارج و داخل بینی به عمل بینی می‌آورد و سپس طرحی را برای اصلاح و ترمیم ضایعات آن برمی‌گزیند. تکنیک‌ها و روش‌ها در این جراحی با جراحی بینی‌‌های معمولی تفاوتی فراوان دارد. مهمترین قسمت رسیدگی به وضع تیغه بینی است که گاهی نیاز به ترمیم با گرافت‌های غضروفی دارد. علاوه بر اصلاح کجی و پیچ خوردگی، جراح باید از استحکام بینی برای سالیان طولانی مطمئن باشد.
آیا میتوان به نتیجه جراحی در این نوع بیماران امیدوار بود؟
همانگونه که گفته شد، کجی و پیچ خوردگی بینی بخصوص اگر از زمان کودکی باشد، مسأله پیچیده ایست. باید به اینگونه بیماران آگاهی داده شود که ممکن است نتوان تمام اشکالات را از میان برد و یا امکان عمل مجدد در پاره‌ای از موارد وجود دارد. چنانچه بیمار انتظارت معقولی داشته و در ضمن جراح مجرب با نهایت دقت این جراحی را انجام دهد میتوان احتمال رسیدن به نتیجه دلخواه را در اکثر موارد داشته باشیم.
شایع است که این بینیها احتمال برگشتشان زیاد است. آیا این مسئله صحت دارد؟
احتمال آن وجود دارد ولی نه در اکثر افراد. مسئله‌ای به نام حافظه بافتی را عده‌ای مطرح کرده‌اند که حتی با اصلاح کامل ممکن است پس از مدتی به همین دلیل بافتها به وضع سابق برگردد ولی به اعتقاد من اگر تمام جوانب در نظر گرفته شده و جراحی به دقت انجام گیرد این احتمال به حداقل می‌رسد و در موارد کمی مقدار مختصری کجی باقی میماند. در هر صورت تغیرات بسیار چشم گیرو مثبت است.
اصلاح کجی و پیچ خوردگی بینی در چه سنی امکان پذیر است؟
اگر گرفتگی بینی شدید باشد و تنفس کودک با اشکال فراوان همراه باشد، در هر سنی باید انحراف تا حد امکان اصلاح و گرفتگی برطرف شود. در غیر اینصورت باید تا زمان بلوغ صبر کرد.
آیا مراقبت‌های بعد از عمل در اینگونه بینیها با موارد دیگر متفاوت است؟
خیر، باید همان دستورات بخصوص ضربه نخوردن رعایت شود
